Wydawca treści
Bezpieczna wyprawa do lasu
Wędrówka po lesie to w dzisiejszym, pełnym bodźców świecie może mieć wręcz znaczenie terapeutyczne. By tak się stało, musi być bezpieczna. Na co zwrócić uwagę, ruszając do lasu?
Naładowany telefon
Dziś, gdy niemal każdy ma w kieszeni smartfon, który lokalizuje nas w przestrzeni, przestajemy się obawiać, że gdziekolwiek zabłądzimy. Urządzenie musi jednak działać. Wybierając się w nieznany teren leśny, zadbajmy o to, by bateria była w pełni naładowana.
Telefon przyda się nie tylko do lokalizacji. Będzie niezbędny, by w razie trudnej sytuacji wezwać pomoc.
W lesie bywa różnie z zasięgiem sieci komórkowych. Jest słabszy w głębi kompleksów, w sezonie wegetacyjnym przy pełnym ulistnieniu, w zależności od pogody. Dlatego też w głębi lasu gorzej działają – albo nie działają wcale – internetowe aplikacje mapowe (Google Maps).
Sygnał GPS potrzebny do lokalizacji nie wymaga zasięgu telefonii komórkowej. Dlatego warto zainstalować aplikację mapową mBDL i mieć ze sobą wszystkie leśne mapy zawsze, niezależnie od zasięgu.
mBDL to Mobilny Bank Danych o Lasach, zasób o wiele bogatszy niż klasyczna mapa. Dzięki cyfrowym mapom poznamy wiek i gatunki drzew w konkretnych lokalizacjach. A nawet zakres prac, jakie zostały w nich zaplanowane, niezależnie od tego, czy las jest własnością państwa, gminy czy osoby prywatnej (ta informacja też tam będzie).
Od mankamentów towarzyszących elektronice wolna jest klasyczna papierowa mapa. W komplecie z kompasem ułatwi orientację i zabezpieczy przed zbędnym kluczeniem po leśnych drogach lub zabłądzeniem. Wiele nadleśnictw wydaje takie mapy.
Zgubiłem się w lesie. Jak próbować odnaleźć drogę?
Mimo możliwości, jakie daje współczesna technika, ludzie nadal gubią się w lasach. Co, gdy tak się stanie?
Przede wszystkim nie wpadajmy w panikę. Usiądź chwilę, zbierz myśli i przypomnij sobie opis terenu w którym jesteś. Warto wytężyć słuch, bo czasem słychać z daleka szum głównej drogi, pociąg lub odgłosy miasta. Wypatrywać charakterystycznych punktów terenu, jak linie wysokiego napięcia, gazociągi czy ślady użytkowania dróg – zwykle prowadzą do miejscowości lub dróg publicznych. W górach można podążać „z nurtem”, czyli iść wzdłuż potoku schodząc w dół, w ten sposób zwiększa się szansa dojścia do wioski lub drogi.
Jeśli masz działający telefon, ktokolwiek go odbierze, zada oczywiste pytanie: gdzie jesteś? Żeby odpowiedzieć coś więcej niż tylko „w ciemnym lesie”, postaraj się odnaleźć i wskazać konkretne szczegóły terenowe: ambona myśliwska, paśnik, znak lub tablica informacyjna, siatka ogrodzeniowa. Dla lokalnego leśnika to wiele mówiące szczegóły. Idealny do lokalizacji będzie słupek oddziałowy.
Lasy należące do państwa są zwykle podzielone na prostokątne oddziały. W przecięciu dróg, które są granicami oddziałów, w narożniku jednego z nich, znajdziesz kamienny słupek oddziałowy. Czarną farbą będą na nim wypisane numery oddziałów, ku którym zwracają się lica słupka. Te numery podane służbom ratunkowym czy leśnikowi pozwolą bezbłędnie zidentyfikować, gdzie jesteś. Leśnik może podpowiedzieć, w którą z dróg się skierować.
Słupek pozwoli z łatwością ustalić twoje położenie na leśnej mapie, gdzie zaznacza się oddziały. Gdy na słupku są numery czterech oddziałów, to narożnik pomiędzy dwoma najniższymi numerami wskazuje na ogół kierunek północny-zachód.
Leśnik perfekcyjnie zlokalizuje nas także na podstawie tabliczki (czerwonej w Lasach Państwowych) służącej do ewidencjonowania drewna. Znajdziemy tam dwa rzędy cyfr. Dolny to kod leśnictwa, górny – numer kolejnego stosu lub sztuki drewna. Numery są w bazie danych Lasów Państwowych, połączonej z mapą.
Natrafiłem na zakaz wstępu do lasu. Dlaczego?
Nie każdy fragment lasu jest dostępny dla turystów. Z zapisów ustawy o lasach wynika, że stale nie wolno wchodzić na obszary zagrożone erozją (najczęściej są to niebezpieczne dla ludzi osuwiska), na wszystkie uprawy leśne do 4 metrów wysokości, do ostoi zwierząt, na leśne powierzchnie doświadczalne i do drzewostanów nasiennych.
Zakazy są ustanawiane ze względu na dobro lasu bądź bezpieczeństwo ludzi. Taki charakter ma zakaz wstępu w miejscu, gdzie trwają prace leśne. To oczywiste, że nie należy go naruszać, gdy pracują maszyny i ścinane są drzewa. Znaki zakazujące wstępu ustawia się na drogach leśnych. Zakaz obowiązuje również wtedy, gdy na powierzchni nikt nie pracuje.
Zakaz wstępu może pojawić się także okresowo, wprowadzony przez nadleśniczego w związku z ogromnym zagrożeniem pożarowym, klęskami żywiołowymi (np. wiatrołomy czy okiść) oraz wykonywanymi zabiegami chemicznymi z zakresu ochrony lasu (stosowanymi wyjątkowo, gdy inne metody ochrony lasu nie przynoszą rezultatu). Takie zakazy są ustanowione w trosce o życie i zdrowie ludzi odwiedzających las i należy ich bezwzględnie przestrzegać.
Nieprzestrzeganie zakazu wstępu do lasu jest wykroczeniem, które - oprócz świadomego narażenia własnego życia i zdrowia - może być także ukarane mandatem. Tu znów warto rekomendować mBDL, który zawiera mapę zakazów wstępu do lasu.
Oczywiście ograniczenia dotyczą także obszarów chronionych, rezerwatów przyrody i parków narodowych. Tam poruszamy się po wyznaczonych szlakach.
Uwaga polowanie
Las służy rekreacji i wypoczynku, spełnia wiele rozmaitych funkcji społecznych, ale jest także jednocześnie obwodem łowieckim, gdzie mogą trwać polowania. Nie można żądać od myśliwych zaprzestania polowania, ale także myśliwi muszą tolerować i przewidzieć obecność ludzi w lesie.
W lesie polowania zbiorowe odbywają się między październikiem a styczniem, zwykle w weekendy i w ciągu dnia. Organizatorzy powinni je zgłaszać gminom. Te publikują informację o polowaniach na stronach internetowych najdalej pięć dni przed rozpoczęciem polowania. Przepisy nakazują również, by obszar, na którym odbędzie się polowanie zbiorowe oznakowywać tablicami.
Powyższe wymogi nie dotyczą polowań indywidualnych. Jednak regulamin polowań rygorystycznie określa zasady oddawania strzałów, polowania i zabezpiecza bezpieczeństwo ludzi. Myśliwi są dobrze wyszkoleni, świetnie znają teren i to zwykle oni dostosowują się do ruchu turystycznego w lesie.
Czy bać się dzikich zwierząt?
Choć bardzo małe, to bardzo niebezpieczne okazują się kleszcze. Samo ugryzienie nie jest dotkliwe, ale już konsekwencje chorób, które przenoszą mogą być niezwykle poważne. Istnieje szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Przyjmują ją regularnie wszyscy leśnicy. Rekomendujemy jej przyjmowanie wszystkim miłośnikom wędrówek w terenie i grzybobrania. Tym bardziej, że obecnie kleszcze spotykamy nie tylko w lasach, a ze względu na panujące temperatury – przez większą część roku.
Nie ma szczepionki przeciw boreliozie. Jedyny sposób to unikać ugryzień kleszczy poprzez odpowiednie ubieranie się (jak najmniej odkrytych rąk i nóg), kontrolowanie odzieży i ciała po powrocie z lasu, stosowanie odstraszających pajęczaki i owady repelentów.
W polskich lasach coraz bardziej powszechne są duże drapieżniki: wilki i niedźwiedzie. Zwierzęta same z siebie nie bywają agresywne wobec ludzi. Niebezpieczne dla ludzi stają się w sytuacjach, kiedy same poczują się zagrożone. Takie ewidentne okoliczności to penetrowanie miejsc rozrodu (nor, gawr), rozdzielenie z młodymi, zablokowanie jedynej drogi ucieczki. Może do nich dojść przy naszej całkowitej nieświadomości. Dlatego dostrzegłszy drapieżniki, lepiej obserwować je z oddali, nie zbliżając się. To samo dotyczy dzików – mogą być niebezpieczne zaniepokojone, szczególnie z młodymi czy żmij, których jad może być dla człowieka śmiertelny.
Zawsze z dużą ostrożnością należy traktować zwierzęta, które nie wykazują lęku przed człowiekiem czy sprawiające wrażenie chorych. To mogą być objawy wścieklizny. Jej przypadki zdarzają się co prawda rzadko (szczepionki przeciwko wściekliźnie rozrzuca się z samolotów), jest to jednak bardzo groźna w skutkach choroba.
Gdzie spotkać leśnika?
Leśnika terenowego najłatwiej zastać w kancelarii (biurze) leśnictwa. Każdy leśniczy na tablicy informacyjnej przed leśniczówką oraz na drzwiach kancelarii podaje informację, kiedy przyjmuje interesantów. Zwykle są to godziny przedpołudniowe. Najlepiej umówić się wcześniej telefonicznie na spotkanie.
Warto pamiętać, że leśniczy, pomimo tego, że pełni służbę dbając o las i chroniąc go przed zagrożeniami, nie pracuje całą dobę ale w wyznaczonych godzinach.
Można też zadzwonić do Straży Leśnej, która patroluje teren całego nadleśnictwa. Numery telefonów znajdują się w zakładce kontakt.
Pamiętajmy! W przypadkach zagrożenia zdrowia i życia dzwonimy na numer 112.
Najnowsze aktualności
Polecane artykuły
Ochrona lasu
Ochrona lasu
Fot.J.Osiak
Fot.M.Rychlik
Fot.M.Rychlik
Nadleśnictwo Siedlce każdego roku podejmuje działania mające na celu zachowanie trwałości lasu oraz zwiększanie jego naturalnej odporności na czynniki szkodtwórcze.
Las to złożony ekosystem, na który składa się olbrzymia liczba różnych gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i innych organizmów. Im więcej gatunków buduje dany ekosystem leśny tym bardziej jest on trwały. Wszelkie zachwiania proporcji udziału poszczególnych gatunków mogą prowadzić do poważnych zmian a nawet do zaburzenia trwałości lasu.
Do zadań leśników należy miedzy innymi stała obserwacja procesów zachodzących w przyrodzie, co dzięki ich wiedzy na ten temat, pozwala postawić wczesną diagnozę zagrożeń mogących mieć negatywny wpływ na stan lasu.
Nadleśnictwo Siedlce każdego roku podejmuje działania mające na celu zachowanie trwałości lasu oraz zwiększanie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.
Rodzaje zagrożeń:
1.Biotyczne-powodowane przez szkodliwe owady, grzyby oraz różne gatunki ssaków roślinożernych;
2.Abiotyczne-powodowane przez zjawiska atmosferyczne takie jak silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury;
3.Antropogeniczne-powodowane przez niewłaściwe zachowania człowieka takie jak zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie terenów leśnych, pożary.
Zagrożenia biotyczne
Składają się na nie wszystkie zagrożenia powodowane przez żywe organizmy z wyłączeniem człowieka.
Grzyby
Duży udział wśród lasów Nadleśnictwa Siedlce stanowią drzewostany na gruntach porolnych. Zajmują nieco ponad 1780 ha tj. 25% ogólnej powierzchni nadleśnictwa. Takie drzewostany z uwagi na m.in. ubogą faunę glebową oraz zaburzony układ wierzchnich warstw gleby zagrożone są przez opieńkę oraz hubę korzeniową. Te groźne grzyby powodują zamieranie drzew oraz uniemożliwiają prowadzenia prawidłowej gospodarki leśnej. W celu ograniczenia rozprzestrzeniania się tych patogenów stosuje się biologiczne metody ochrony lasu np. zabezpieczanie pniaków po ściętych drzewach preparatem PG IBL-Phlebia gigantea oraz mechaniczne takie jak usuwanie i palenia porażonych drzewek w uprawach i młodnikach.
Owady
Owady występujące na terenach leśnych w określonych okolicznościach mogą powodować pojawianie się w nich różnego rodzaju szkód. Dotyczy to wszystkich stadiów rozwojowych drzewostanów.
Szkodniki upraw i młodników
Najmłodsze pokolenie lasu czyli uprawy w szczególności iglaste (sosna) zagrożone są ze strony owadów z rodziny ryjkowców a szczególnie szeliniaka sosnowca. Aby zapobiec uszkodzeniom i tym samym zapewnić młodemu pokoleniu drzew stabilny rozwój stosowane są różne metody ochrony: mechaniczne tj. okopanie upraw rowkami izolacyjnymi, wykopanie dołków chwytnych, do których dodatkowo wkładane są środki wabiące, a zwabione tam szkodniki są niszczone oraz w ostateczności chemicznie-oprysk zagrożonej powierzchni roztworem insektycydu. W ostatnich latach w uprawach i młodnikach iglastych nasiliły się szkody ze strony smolika znaczonego. Ograniczenie jego liczebności polega na usuwaniu i niszczeniu zasiedlonych drzewek.
Szkodniki pierwotne
Owady atakujące zdrowe drzewa, nieosłabione działaniem żadnych niekorzystnych czynników nazywane są szkodnikami pierwotnymi. Owady te uszkadzają aparat asymilacyjny drzew (liście, igły). Masowe pojawienie się tych owadów może skutkować wystąpieniem poważnych zaburzeń we wzroście drzew a nawet prowadzić do ich zamierania.
Aby zapobiec szkodom w drzewostanach ze strony szkodników pierwotnych (liściożernych) takich jak brudnica mniszka, strzygonia choinówka, poproch cetyniak, boreczniki i zawisak borowiec, każdego roku prowadzone są prace prognostyczne np. liczenie samic brudnicy mniszki podczas przejścia przez zagrożone drzewostany w czasie kulminacji rójki, jesienne poszukiwania zimujących stadiów szkodników sosny. Na podstawie tych prac w razie wystąpienia niekorzystnych prognoz planowane są zabiegi ochronne.
Szkodniki wtórne
Starsze drzewostany, głownie iglaste narażone są na szkody powodowane przez szkodniki wtórne czyli takie, które atakują lasy w chwili kiedy są osłabione np. niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (susze, podtopienia itp.). Szkodniki wtórne są to owady uszkadzające drewno, należą do nich m.in.: cetyńce, korniki, przypłaszczek granatek oraz owady z rodziny kózkowatych.
Ochrona przed tymi szkodnikami polega głównie na: wyznaczaniu, terminowym usuwaniu i wywożeniu z lasu drzew zasiedlonych, utylizacji resztek poeksploatacyjnych (gałęzi, kory) powstałych podczas pozyskiwania drzew zasiedlonych, terminowym wywozie pozyskanego drewna z lasu, a w razie jego pozostawania w lesie w okresie wiosennym i letnim – korowaniem i wykładaniem pułapek wabiących.
Leśnicy w swojej walce ze szkodnikami mają jednak sprzymierzeńców. Owady są pokarmem wielu gatunków ptaków, które znacząco ograniczają ich liczebność. Aby wspomóc swoich naturalnych sojuszników na terenie Lasów Państwowych wywieszane są budki lęgowe dla różnych gatunków ptaków. Nadleśnictwa co roku je konserwują i w razie konieczności wywieszają nowe. W okresach zimowych, kiedy ptaki potrzebują pomocy człowieka leśnicy je dokarmiają i tym samy pomagają im przetrwać niekorzystny okres.
Roślinożerne ssaki
Las jest miejscem bytowania dzikiej zwierzyny, w ostatnich latach znacząco wzrosło pogłowie jeleni, saren, łosi oraz dzików. Taki stan rzeczy jest przyczyną powstawania szkód w uprawach i młodnikach. Aby umożliwić młodym drzewom wzrost stosuje się różne metody ochrony. Do najskuteczniejszych należą grodzenia upraw, smarowanie sadzonek repelentami (środkami odstraszającymi zwierzęta poprzez zapach lub smak-nie są to środki trujące), zabezpieczanie plastikowymi tubami i osłonkami oraz palikowanie cennych gatunków. W okresie zimowym podczas wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych w młodnikach i starszych drzewostanach pozostawia się ścięte gałęzie tak aby były dostępne dla zwierząt co znacząco ogranicza szkody.
Zagrożenia abiotyczne
Las narażony jest na działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych tj. ekstremalne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury.Praca leśników skupia się na tym aby zapobiegać lub ograniczać w możliwie największym stopniu szkody przed ich wystąpieniem. Prace hodowlane czy pozyskaniowe zawsze prowadzone są z myślą aby drzewostan był jak najbardziej stabilny. Wzbogaca się składy gatunkowe oraz uzupełnia luki powstałe w drzewostanach. Prace pozyskaniowe m.in. poprzez przerzedzanie drzew mają na celu umocnienie drzewostanu przed szkodliwym działaniem wiatru czy śniegu.
Zagrożenia antropogeniczne
Pożary
Lasy Nadleśnictwa Siedlce charakteryzują się najwyższą, I kategorią zagrożenia pożarowego. Największa ilość pożarów występuje wczesną wiosną z powodu wypalania traw oraz latem ze względu na wysokie temperatury powietrza i niską wilgotność ściółki. Dopiero jesienią wraz ze wzrostem wilgotności oraz spadkiem średniej temperatury dobowej zagrożenie pożarowe znacznie się zmniejsza.
W wyniku pożarów ekosystemy leśne ponoszą niewymierne straty. W płomieniach giną liczne gatunki zwierząt i roślin.
Głównym czynnikiem kształtującym zagrożenie pożarowe w poszczególnych porach roku są warunki meteorologiczne, takie jak: opady atmosferyczne, prędkość i kierunek wiatru, natężenie promieniowania słonecznego, temperatury powietrza i wilgotności powietrza. W sezonie palności codziennie określany jest stopień zagrożenia pożarowego, podawany na godz. 9.00 i 13.00. Przy wystąpieniu III (najwyższego) stopnia zagrożenia pożarowego i utrzymującej się przez co najmniej pięć kolejnych dni wilgotności ścioły leśnej mierzonej o godz. 9.00 poniżej 10 proc. nadleśniczy wprowadza zakaz wstępu do lasu.
Przez tereny leśne nadleśnictwa przebiegają ważne szlaki komunikacyjne – drogi krajowe i wojewódzkie oraz linia kolejowa, co przyczynia się do zwiększenia zagrożenia pożarowego. Problemem jest także bliskie sąsiedztwo wsi oraz łąk i pastwisk, z których część jest wiosną wypalana przez miejscową ludność.
Głównym powodem powstawania pożarów lasów są ludzie, ich nierozważne postępowanie aż w 90% przypadków przyczynia się do wybuchu pożaru.
Zgodnie z ustawą o lasach należy przestrzegać następujących zasad:
W lasach oraz na terenach śródleśnych, jak również w odległości do 100 m od granicy lasu, zabrania się działań i czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo, a w szczególności:
1) rozniecania ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właściciela lasu lub nadleśniczego;
2) korzystania z otwartego płomienia;
3) wypalania wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych.
W celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się pożarów, poprzez możliwie jak najszybsze ich wykrywanie w Nadleśnictwie Siedlce działa system ochrony przeciwpożarowej. System ten składa się z punktu alarmowo-dyspozycyjnego zlokalizowanego w biurze nadleśnictwa oraz systemu kamer. Na terenie nadleśnictwa znajdują się trzy wieże obserwacyjne, na których umieszczone są kamery. Obraz z kamer przesyłany jest do punktu alarmowo-dyspozycyjnego, w razie zauważenia pożaru w nim podejmowane są dalsze czynności mające na celu jak najszybsze ugaszenie ognia. W okresie zagrożenia pożarowego tj. od marca do października prowadzone są dyżury ppoż w punkcie alarmowo-dyspozycyjnym, gdy zagrożenie znacząco wzrasta (susza, wysokie temperatury powietrza) dyżury pełnią również pracownicy terenowi tj. leśniczowie i podleśniczowie. Nadleśnictwo wyposażone jest też w podręczny sprzęt do gaszenia pożarów oraz lekki samochód pożarowy. Na terenie nadleśnictwa zlokalizowana jest sieć punktów czerpania wody oraz dojazdów pożarowych w celu zaopatrzenia wodnego samochodów gaśniczych. Posiadamy też dobrze zorganizowaną łączność bezprzewodową w celu szybkiego reagowania w przypadku wystąpienia pożaru.
Zaśmiecanie
Tereny leśne położone w pobliżu miast i szlaków komunikacyjnych często są zaśmiecane przez ludzi. Nadleśnictwo Siedlce w ciągu całego roku zleca zbieranie śmieci firmom zewnętrznym. Z terenu naszych lasów rok rocznie wywożone jest kilkaset metrów sześciennych śmieci.
Zaśmiecenie wpływa negatywnie na żyjące w lasach organizmy oraz pogarsza walory estetyczne. Niektóre śmieci rozkładają się setki a nawet tysiące lat. Pamiętajmy o tym przebywając w lesie i nie zostawiajmy po sobie znaków naszej obecności. Las powinien zachować swój naturalny charakter, jeżeli będziemy o tym pamiętać będą się nim cieszyć nasze przyszłe pokolenia.